Η Ιστορία
της Φολεγάνδρου

Η ιστορία της Φολεγάνδρου αρχίζει σε πολύ παλιές εποχές και συνήθως παρακολουθεί την κοινή ιστορία των Κυκλάδων.

Η πρώτη αναφορά στο νησί γίνεται στην ελληνική μυθολογία, όπου αναφέρεται ότι πρωτοκατοικήθηκε από βοσκούς της Δυτικής Ελλάδας που έψαχναν για βοσκότοπους. Και φυσικά, επειδή οι βοσκοί αυτοί ήταν άντρες, το νησί ονομάστηκε Πολύανδρος. Απόηχος αυτής της πανάρχαιας ονομασίας είναι η μεταξύ των ναυτικών ονομασία του νησιού ως Πολύκαντρο. Ως πρώτους κατοίκους αυτού του τόπου η ιστορία αναφέρει του Κάρες από την Μικρά Ασία.

Σε συνέχεια, η Μυθολογία μας λέει ότι στο νησί ήρθαν οι Μινωίτες Κρήτες, με οδηγό τους το γιο του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα Φολέγανδρο, το όνομα του οποίου πήρε το νησί στους κατοπινούς χρόνους. Είναι γνωστό από ιστορικά κείμενα ότι το νησί αποτελούσε καταφύγιο καταδιωκόμενων από την Κρήτη. Από τους μελετητές διατυπώνεται επίσης η εκδοχή ότι η Φολέγανδρος οφείλει το όνομά της στους Φοίνικες.

Οι Φοίνικες, ξακουστοί έμποροι στα πρώτα χρόνια της 1ης χιλιετίας π.Χ., χρησιμοποιούσαν το νησί ως αγκυροβόλιο και σταθμό στις εμπορικές τους εξορμήσεις σε όλη την Μεσόγειο.

Το ονόμαζαν «phelekgundari», όνομα που σημαίνει στη γλώσσα τους «πετρώδης γη», όρος που αποδίδει επακριβώς την μορφολογία του νησιού. Άλλωστε, «σιδηρά γη», εξαιτίας της τραχύτητας του εδάφους της την αποκαλεί και ο αρχαίος συγγραφέας Άρατος.

Από επιγραφές που βρέθηκαν στη νήσο οι κάτοικοι κατά την ιστορική περίοδο πρέπει να ήταν Δωριείς από τη Σαντορίνη του γένους των Αιγιδών.

Το 425 π.Χ. φέρεται να έχει ήδη κυριευθεί και να ήταν υποτελής των Αθηναίων, καταβάλλοντας ετήσιο φόρο 2.000 δραχμών, σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε στην Ακρόπολη των Αθηνών. Δεύτερη ιστορική αναφορά προέρχεται από επιγραφή που βρέθηκε στους Δελφούς παρά τον θησαυρό των Σιφνίων, του 4ου – 3ου αιώνα π.Χ. που φέρεται η Φολέγανδρος να συνέβαλε οικονομικά στην επισκευή του ναού του Απόλλωνα, ή να αποτελούσε αποικία που ιδρύθηκε κατ΄ εντολή του Μαντείου. Αργότερα οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν τη νήσο ως τόπο εξορίας.

Επί Φραγκοκρατίας η Φολέγανδρος ανήκε στο Δουκάτο του Αιγαίου.

Την κατέκτησε ο ιδρυτής του Δουκάτου Μάρκος Σανούδος το 1212 και ανήγειρε μεγάλο οχυρό φρούριο στο ψηλότερο σημείο της Χώρας, όπου και η αρχαία πόλη. Η νήσος έμεινε υπό την κυριαρχία των Ενετών μέχρι το 1566, όταν και ερημώθηκε από τους Τούρκους πειρατές. Το 1617 οι Τούρκοι κατέλαβαν και εξουσίαζαν τη νήσο οριστικά μέχρι το 1821, ενώ το 1715 η Φολέγανδρος υπέστη λεηλασία και ερήμωση από τον πασά Τζανούμ Χότζα που υποδούλωσε τους κατοίκους της.

Το 1828 η Φολέγανδρος εντάσσεται στο νέο ελληνικό κράτος και αριθμεί 1000 κατοίκους. Από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά ευημερεί χάρη στους πόρους των μεταναστών που πρόκοψαν στην Κωνσταντινούπολη και την Αλεξάνδρεια.

Από τις αρχές του 20ού αιώνα ως και το 1969 γίνεται κατά καιρούς τόπος εξορίας.

Κατά την τελευταία εικοσαετία η Φολέγανδρος γνώρισε σημαντική τουριστική ανάπτυξη. Ενώ οι νέες υποδομές βελτίωσαν τις συνθήκες ζωής, η φυσιογνωμία του νησιού παρέμεινε αναλλοίωτη.